De term ‘systeem’ verwijst naar het feit dat iedereen deel uitmaakt van sociale systemen, zoals een gezin, buurt, relatie, vrienden of het werk. In een sociaal systeem beïnvloeden mensen elkaar: een systeem wordt ook weleens vergeleken met een mobile boven een kinderbedje. Zodra een figuurtje gaat bewegen, beweegt ook de rest mee. In menselijke relaties is dit een complex (vaak onbewust) proces waarbij misverstanden en problemen kunnen ontstaan.
Gezinstherapie wordt ook wel systeemtherapie genoemd. Gezinstherapie richt zich op problemen binnen de complexiteit van het systeem. Het systeem kan het gezin, de relatie, familie, vrienden maar ook de maatschappelijke positie zijn.
Iedereen krijgt in zijn of haar gezinssysteem te maken met perioden waarin door spanningen of problemen het allemaal wat ‘stroever’ loopt. Spanningen kunnen bijvoorbeeld ontstaan als het gezin in een nieuwe fase komt door geboorte of als de kinderen het huis uit gaan, door financiële problemen, ziekte of verlies. Als deze spanningen te lang aanhouden en niet adequaat worden behandeld, kunnen klachten ontstaan. Soms liggen de klachten in de relationele sfeer, soms is er sprake van angst, depressie of problematisch gedrag.
Bij systeemtherapie kijken we naar de klachten in relatie tot de belangrijke anderen. Dit kan met het betreffende systeem maar ook individueel.
Als kinderen/jongeren minder goed in hun vel zitten of er problemen zijn op school heeft dit invloed op de andere gezinsleden en de omgeving van het kind. Omdat kinderen een andere taal spreken dan volwassenen en vaak niet de mogelijkheden hebben om onder woorden te brengen wat hun dwars zit, is het vaak aan het gedrag van het kind te zien als het minder goed gaat.
Kinderen en ouders willen elkaar dan graag helpen. Soms lukt dit niet en versterken ouders en kinderen het gedrag onbedoeld naar elkaar. Ouders en kinderen komen dan in een negatieve cirkel terecht. Systeemtherapie helpt ouders en kinderen om te snappen hoe de cirkel bij hun werkt. Ouders en kinderen leren ook hoe ze de cirkel kunnen stop zetten.
Het doel van systeemtherapie is om zicht te krijgen op de interactie binnen het systeem en de vaak ingesleten patronen. Een systeemtherapeut richt zich op de manier hoe mensen met elkaar omgaan en met elkaar communiceren. Ook mogelijke omgevingsfactoren als familie, werk of school worden meegenomen in de therapie. Samen met de therapeut wordt er gekeken naar wat nodig is om de klachten te verminderen en problemen op te lossen.